2 Байаҕантайга Улуу Кыайыы ыһыаҕа
Ыһыах — бу үрдүк айыыларга уонна сир-дойду иччилэригэр үҥүү, сүгүрүйүү, көрдөһүү буолар. Кыстыкпытын этэҥҥэ туораан, от-мас көҕөрөн, айылҕабыт уһуктан, айыыларга анаан, сиэри-туому толоруу буолар.
2 Байаҕантай нэһилиэгин ыһыаҕа бэс 14-15 күннэригэр ыытылынна.Саха төрүт сиэрин - туомун, алгыһын ылар самаан сайын түһүлгэҕэ ыһыахтыыр сиргэ тэрээһин буолла .
Быйылгы ыһыах "Улуу Кыайыы 80 сылыгар "уонна " РСФСР,Саха АССР үтүөлээх учуутала, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна,Уус Алдан Райкомун 2 секретарынан үлэлии олорон ,Тиит-Арыыга кини быһаччы көмөтүнэн оскуола туттарбыт ,Уус-Алдан РОНО-тугар өр сылларга сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит ,Баатаҕайга ,Дүпсүҥҥэ ,Мүрүгэ оскуолаҕа директорынан үлэлээбит биир дойдулаахпыт Иван Степанович Колодезников -95 сааһыгар "аналлаах , үрүҥ тунах ыһыах ыытылынна.
Уус-Алдан улууһугар 1994 сылтан бастыҥ үөрэнээччилэргэ кини аатынан стипендия олохтоммута.Тиит-Арыы оскуолата 1999 сылтан Иван Степанович Колодезников аатын сүгэр.
Иван Степанович (1930с.т) ,Николай Степанович(1929 с) Колодезниковтар 2 Байаҕантай нэьилиэгэр ,"Бөлөхтөһүү" холкуос ,Уһун Күөл диэн алааска төрөөбүттэрэ оҕо саастара Турантаевтар аймахтары кытары эҥэрдэһэн , эмдэй -сэмдэй улааппыттара.
Николай Степанович Колодезников - РСФСР үөрэҕиритиин туйгуна ,Россия суруналыыстарын союһун чилиэнэ ,СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ ,Улуу Кыайыы 50 сылыгар тахсыбыт "Память" кинигэҕэ сэрии буойуттарын олохторун ырытан ,суруйан сүҥкэн кылаатын киллэрбитэ.1939 сыллаахха "Большевиктыы тэрийээччи" хаһыакка бастакы заметката тахсыбыта,онтон ыла улуус ,өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар общественнай корреспонденынан өр сылларга үлэлээбитэ.Киэн туттан кэпсиибит Николай Степанович -2 Байаҕантай үлэһит дьонун холкуос ,сопхуос үлэтин сырдаппыт общественнай корреспондент .Уус-Алдан оройуонугар 22 сыл устата үөрэх салаатыгар методкабинет сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.Эдэр ыччаты иитиигэ улахан кылаатын киллэрбитэ.
Манна "2 Байаҕантай төрүт-уус дьоно -Колодезниковтар" диэн , Колодезниковтар балтылара Клара Гаврильевна Бурцева -Уус-Алдаҥҥа Кулантай аатынан литературнай музейга сотруднигынан үлэлиир ,бэйэтэ муспут матырыйаалларынан ,дьиэ -кэргэнин архыыбыттан быыстапката, кыраайы үөрэтээччи Александр Иванович Турантаев аатынан олохтоох библиотека Колодезниковтар аймах олохторун ,үлэлэрин кэпсиир дириҥ ис-хоһоонноох выставката , нэһилиэк кинигэлэрэ тураннар дьон-сэргэ сэҥээриитин ылла.
Колодезниковтары ииппит-улаатыннарбыт дьоннорунан буолаллар,аҕаларын бииргэ төрөөбүтэ , биһиги киэн тутта ааттыыр Константин Петрович Колодезников ,кэргэнэ Аргунова Агафья Ивановна -Герой Ийэ буолаллар кинилэргэ Николай, Иван Колодениковтар сут-кураан ,репрессия ыарахан дьылларыгар, элбэх оҕолоох ыалга бииргэ иитиллэн улааппыттара. 
Бүгүҥҥү ыһыахха оҕолоро Нина Константиновна кэргэнинээн Нафанаилов Петр Петровичтыын, Февронья Константиновна Тандаттан бииргэ төрөөбүттэрин туһунан кэпсиир, кинилэр олохторун ,ситиһиилэрин сырдатар матырыйааллары туруордулар, элбэҕи кэпсээтилэр.Колодезниковтар дьиэ-кэргэн оҕолоро бары үөрэхтээх, бастыҥ дьоннор. Манна мустубут дьоҥҥо үгүс үтүө тылларынан эҕэрдэлээтилэр уонна бу ыһыахха күрэххэ анаан Колодезниковтар сырдык ааттарыгар бириис туруордулар.
Нэһилиэк баһылыга Андрей Васильевич Егоров ыһыахха түһүлгэҕэ мустубут нэһилиэгин олохтоохторугар ,кэлбит ыалдьыттарга анаан эҕэрдэ тылыгар, дьонун-сэргэтин кыайыыны уһансыбыт буойуттарга , 7 сиргэ оҥоһуллубут өйдөбүнньүк пааматынньыктары сөргүтүү үлэлэри киэҥ былааннанан ыытыллыбытын иһитиннэрдэ.Нэһилиэк бастыҥ дьонугар өйдөбүнньүк бэлэхтэри туттарда.
Ыһыах алгыһа суох буолбат. Ыһыах биир сүрүн сыала-соруга – Айыылардыын биир ситимҥэ киирэн, кинилэри бэйэ диэки эргитэн, кэлэр сылга этэҥҥэ олорор туһугар алгыстарын ылыы буолар.
Ыһыахха кэлбит дьону алгыһынан арчылаан, биир дойдулаахпыт Жиркова Февронья Егоровна -алгысчыт , үтүө тылынан алгыстаан ыһыах аһыллыытын ыытта.
Д.Д.Бысыин аатынан "Айылгы" сынньалаҥ киинэ директор А.И.Дмитриев ,худрук Турантаева С.И сахалыы өбүгэ ситимин тутуһан ,ыһыах аһыллыыта чаҕылхайдык ыытылынна.
Манна ыһыах түһүлгэтигэр мустубут дьоҥҥо араас интириэһинэй тэрээһиннэри ыыттылар. Ол курдук "Сахам Мандар таҥаһа" диэн дьиэ кэргэн күрэҕэр 5 ыал кыттыыны ылла.Күрэх түмүгүнэн 1 миэстэни Тихоновтар дьиэ -кэргэн ыллылар,2 миэстэни Тарабукин И.К. дьиэ-кэргэнэ ,онтон 3 миэстэҕэ Тарабукина Т.Е сиэн оҕолоро таҕыстылар ,анал бириистэри биир дойдулаахпыт норуот маастара Бочкарева Е .М. күрэхтэһиигэ кыттыбыт дьиэ-кэргэттэргэ уонна ыраах Горнай улууһуттан сылдьар биир дойдулаахпыт Александр уонна Любамила Макеевтар дьиэ-кэргэнигэр бэлэхтэри туттартаата.
Саха норуотун биир киэн туттар уустук искусствотын көрүҥэр" Чаабы -Чыыбы чабырҕахха" ,бу күрэххэ сцена ветерана ,2 Байаҕантай нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Матвеева М.Н тэҥнээҕин булбата.Онтон "Ылбаҕай ырыам ылланар" күрэҕэр 1 миэстэни Тандаттан Чаҕыл-Ньургун Софронов,2 миэстэни Дьокуускайтан сылдьар Амелия Алексеева көрөөччү биһирэбилин ыланнар инники таҕыстылар .
"Уһун суьуох" күрэҕэ ,манна саамай уһун суһуохтаах кэрэ-куоТатьяна Никанорова буолла ,2 миэстэ Сайнара Аргунова ,онтон 3 миэстэҕэ Юлия Никанорова буоллулар.Биир сэргэх интириэһинэй күрэх "Уһун ытарҕа" ,саамай уьун ытарҕанан симэнэн кэлбит Анжелика Нафанаилова буолла ,2 миэстэ Валерия Готовцева ,3 миэстэ Анастасия Аргунова буоллулар."Саамай уһун дэйбиирдээх" ыалдьыт Митрофанова З.Г. ,2 Тарабукина Т.Е,онтон 3 миэстэни Турантаев В.П ыланнар ыһыах анал бириистэринэн наҕараадаланнылар .Түһүлгэҕэ аһааһын, сылгы этэ, сырдьыгыныы көөнньөрүллүбүт,быыппах атыыланан, дьон бары төгүрүччү олорон аһаатыбыт.
"Кыайыы 80 сылынан" биир дойдулаахпыт Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа Албан Аат 3 степеннээх орденынан наҕараадаламмыт Иван Власьевич Заболоцкай сиэнэ ,Уус -Алдан улууһун мас тардыһыытыгар тренерэ Иван Степанович Готовцев 50 сааһын туолбутунан,өбүгэлэрин дойдутугар мас тардыһыытын күрэҕин тэрийэн аҕалан, дьон-сэргэ көрбөтөх бастыҥ мас тардыһааччылары көрөн, сөҕөн, ыһыаҕы тупсаран биэрдилэр- диэн эһэтин, дойдутун дьоно махтана көрдүлэр уонна санааларын эттилэр.
Бу өрөгөйдөөх "Улуу Кыайыы 80 сылыгар" үбүлүөйдээх 50 сааһын туолбут Иван Готовцевка маннык кэрэхсэнэр тэрээһини ыыппытынан эҕэрдэлээн туран ,махталларын тиэртилэр .Иван Степанович күрэхтэһээччилэригэр бириистэрин бэйэтэ туруоран, бу буолаары турар "Манчаары оонньууга" кыттыахтаах спортсменнары , улахан түһүлгэни көрдөрбүтүгэр барҕа махтал тылы, ситиһии кэлэ турдун- диэн бэйэбит баҕа санаабытын эттибит.
Ыһыахха бары сомоҕолоһон нэһилиэк дьаһалтата ,тэрилтэлэр уонна 30 -тан тахса чааһынай дьон ,биир дойдулаахтарбыт бу ыһыахха Эһэлэрин ,Эбэлэрин ,Аймахтарын ,Аҕаларын ,Ийэлэрин аатынан анал бириистэри туруорбуттара олус кэрэхсэбиллээх дьыала .Ол курдук Амматтан кэлбит боруода ньиирэйи Иван Степанович аҕалан 2 Байаҕантай нэһилиэгин ынах сүөһүтүн боруодата тупсарын туһугар анал бирииһэ буолар .
Күрэхтэр Танда үрэх үрдүгэр ,хатыҥ чараҥ быыһыгар ,2 Байаҕантай ыьыахтыыр сиригэр тэриллэн оҥоһулунна.
Быһый атахтаахтар ,уһун тыыннаах сүүрүктэр илин кэлин түсүһэр күрэхтэрэ буолла .
"Сүүрүү"
Кыра кылаас оҕолоругар -60м сүүрүүгэ ,3 кыыс ,10 уол кыттыыны ыллылар .Кыргыттарга бастакы миэстэ -Аргунова Айсена ,2 миэстэ -Протодьяконова Каролина ,3 миэстэ-Алексеева Алина .Уолаттарга 1 миэстэ-Аргунов Ян ,2 миэстэ -Танасов Айдын ,3 миэстэ-Алексеев Эрхан буоланнар ,олохтоох администрация туруорбут бириистэринэн наҕараадаланнылар.
Улахан кылаас оҕолоругар -60 м сүүрүүгэ 4 кыыс ,6 уол кытынна , кыргыттарга 1 миэстэ -Ларионова Алина -"Аргунов Егор Николаевич 80 сааһынан" анал бирииһи , Аргунова Евдокия Петровна дьиэ кэргэнэ туруорбут бирииһинэн наҕараадаланна ,2 миэстэ Аргунова Дуня ,3 миэстэ -Алексеева Агафия ыллылар.
Уолаттарга 1 миэстэ- Матвеев Филипп"Аҕа дойду улуу сэриитигэр сырдык тыыннарын толук уурбут Михаил уонна Афанасий Готовцевтар" ааттарынан Аргунова М.Г туруорбут бирииһинэн наҕараадаланна ,2 миэстэ- Аргунов Егор ,3 миэстэ Анастатов Заир ылары ситистилэр .
Улахан дьоҥҥо 1000 м эр дьоҥҥо ,6 киһи күрэхтэстэ.1 миэстэни - Гуляев Айаал ,Колодезникова А.Н. туруорбут электролобзик бирииьинэн наҕараадаланна .2 миэстэни -Аргунов Егор олохтоох администрация бирииһин ылла ,
онтон 3 миэстэни ылбыт киһиэхэ биир дойдулаахпыт ыраах Горнай улууьуттан кэлбит Макеев Александр Николаевич дьиэ -кэргэнин кытта туруорбут,бэйэтэ оҥорбут сахалыы тыыннаах "Мангалын" -Саргылан Мухин ылан үөрүүтэ үксээтэ.дьахталларга -1000м 1 миэстэни-Филатова Сайыына ,2 миэстэни -Прибылых Эльза ,3 миэстэни -Турантаева Алина ылыннар араас бириистэринэн наҕараадаланнылар.
Ветеран дьахталларга сүүрүү 50 саастарыттан үөһээ саастаахтарга ,1 миэстэни -Татьяна Семенова,2 миэстэни -Альбина Михайлова .
Ветеран эр-дьоҥҥо сүүрүү 1 миэстэни -Виталий Томскай ,"И.С.Колодезников аатынан" анал бирииһи "устуруус" ылла,2 миэстэни -Готовцев Анатолий ,3 миэстэни -Васильев Семен ылан анал араас бириистэринэн наҕараадаланнылар.
"Таас көтөҕүүтэ"
Саха норуотун өбүгэтин оонньуутугар "таас көтөҕүүтэ"-92 кг.4 эр киһи ,2 дьахтар кыттыыны ыллылар .1 миэстэни Айаал Гуляев -120 м көтөҕөн , Матвеев Петр Тимофеевич туруорбут "Воздух" нагревателинэн наҕараадаланна ,2 миэстэ Альберт Федосеев -101 м,3 миэстэ -67 м Виктор Турантаев ыллылар.
Дьахталларга 1 миэстэ Сайыына Филатова,2 миэстэ-Вероника Новгородова ыланнар олохтоох администрация туруорбут анал бириистэринэн наҕараадаланнылар.
Мас тардыьыыта .
Саха норуота сөбүлээн көрөр оонньуута ,"мас тардыһыыта",дьон -сэргэ үөрэр -көтөр ,саамай дьону түмэр оонньуу буолар.Манна бирииһи оскуола оҕолорун күрэҕэр туруорда- Уус-Алдан улууһугар мас тардыһыытыгар главнай тренерэ Готовцев Иван Степанович ,"Амма ньиирэйин туруорбута" ,дьону үөртэ ,сэргэхситтэ. Барыта 9 оҕо кытынна .1 миэстэни -Витя Турантаев ылан ньиирэй киниэхэ барда,2 миэстэ Богдан Нафанаилов ,3 миэстэ Коля Окоемов ыллылар эмиэ анал бириистэринэн наҕараадаланнылар.
Дьахталларга 60 кг диэри 3 дьахтар кыттыыны ыллылар ,1 миэстэни -Алина Турантаева "Аҕа дойду Улуу сэриитигэр сырдык тыынын толук уурбут биир дойдулаахпыт Егоров Михаил Алексеевич" аатыгар Турантаева Анна Александровна туруорбут бирииһинэн наҕараадаланна,2 миэстэ Дуня Аргунова "Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕын Тарабукин Михаил Михайлович -1" аатыгар Аргунова О.М. туруорбут бирииһин ылла ,3 миэстэни Юлия Никанорова анал бирииьинэн наҕараадаланна.
60 кг үөһээ дьахталларга 1 миэстэни -Марфа Тагасова "Аҕа дойду Улуу сэриитигэр сырдык тыынын толук уурбут Винокуров Иван Кузьмич" сырдык аатыгар ,сиэннэрэ Митрофановтар туруорбут бириистэрин микроволновканан на5араадаланна,2 миэстэни Екатерина Тарабукина , "Тиит-Арыы нэһилиэгин киэн туттар тутаах үлэһитэ ,тыыл ветерана Саввин Иван Максимович" сырдык аатыгар оҕолоро туруорбут бириистэринэн электросковороданан наҕараадаланнылар.
65 кг диэри эр дьоҥҥо 5 киһи кытынна ,1 миэстэ Анатолий Окоемов -"Колодезников Константин Константинович" аатыгар аймахтара туруорбут бирииьинэн ,2 миэстэ Арылхан Сивцев ,3 миэстэ Филипп Матвеев анал бириистэринэн наҕараадаланнылар.
75 кг диэри 3 киһи кыттыбытыттан , "Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕын Тарабукин Михаил Гаврильевич " аатыгар оҕолоро ,сиэннэрэ туруорбут бириистэринэн ,1 миэстэни ылан Иннокентий Тарабукин наҕараадаланна ,2 миэстэ Александр Неустроев ,3 миэстэ Артур Свешников анал бириистэринэн наҕараадаланнылар.
75 кг үөһээ 1 миэстэни Альберт Федосеев ылан ,"Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕын Макеев Николай Власьевич" аатыгар уола Макеев Д.Н. туруорбут бирииһинэн наҕараадаланна ,2 миэстэни Эдуард Матвеев ,3 миэстэни Виктор Турантаев ыланнар анал бириистэринэн наҕараадаланнылар.
"Үс төгүл үс(ыстаҥа)"
8 киһи кыттыыны ылла ,1 миэстэни Филипп Матвеев -24м,70см , Тыыл, Үлэ ветерана Аргунов В.В. дьиэ кэргэнэ ,оҕолоро туруорбут "Спортмастер" сертификатынан наҕараадаланна ,2 миэстэни Жербак Андрей 23м,65 см,3 миэстэни Арсен Жирков -23м,33см ыстанан анал бириистэринэн наҕараадаланнылар.
Сахалыы өбүгэ оонньуутун кэнниттэн Д.Д.Бысыин аатынан "Айылгы" сынньалаҥ киинэ тэрийбит сүүйүүлээх лотереята оонньонно ,дьон -аймах үксэ сүүйэн бары дуоьуйа сынньанан ,күүтүүлээх үрүҥ түүнү көрүстүлэр.
Ыһыах 2 күнүгэр , бэс ыйын 15 күнүгэр сарсыардаттан ,И.С.Колодезников аатынан оскуола "Дьулуур" спортивнай кииҥҥэ ,саха өбүгэтин оонньуулара салгыы ыытылыннылар.
14 саастаах оҕолорго 6 оҕо кытынна 1 миэстэни Витя Турантаев ылан "педагогическай наука доктора Колодезников Степан Константинович" сырдык аатыгар анал бирииьинэн наҕараадаланна,2 миэстэни Арчылан Турантаев ,3 миэстэни Никандр Матвеев ыланнар анал бириистэринэн наҕараадаланнылар.
Хапсаҕай
65 кг ыйааһыҥҥа 6 киһи кытынна 1 миэстэни Андрей Жербак ылан "Россия уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ ,Байаҕантай нэьилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Колодезникова Ефросинья Константиновна " аатынан анал бирииһинэн наҕараадаланна ,2 миэстэни Филипп Матвеев ,3 миэстэни Саша Никаноров ыланнар анал бириистэринэн наҕараадаланнылар.
75 кг ыйааһыҥҥа 3 киһи кытынна 1 миэстэ Анатолий Окоемов ылан "Быйаҥ" маҥаһыын ИП Матвеев П.П туруорбут бирииһинэн наҕараадаланна ,2 миэстэ Заир Анастатов ,3 миэстэ Иннокентий Тарабукин ыланнар бириистэринэн наҕараадаланнылар.
75 кг үөһээ ыйааһыҥҥа 3 киһи кытынна ,1 миэстэни Ньургун Софронов ылан анал сыаналаах бирииһинэн наҕараадаланна ,онтон "Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа Албан Аат 3 степеннээх орденынан наҕараадаламмыт Заболоцкай Иван Власьевич "аатыгар оҕолоро туруорбут бириистэрин 2 миэстэни ылан Эдуард Матвеев наҕараадаланна ,3 миэстэҕэ Виктор Турантаев ылан бирииһинэн наҕараадаланна.
Үөчэй Бөҕө
18 саастарыгар диэри оҕолорго аналлаах күрэх 8 оҕо кыттыыны ылла .
Тутум эргиир 1 миэстэ -Филипп Матвеев -25 эргиир,2 миэстэ Данил Свинобоев -24 эргиир ,3 миэстэ Арчылан Турантаев-13 эргиир ,сүүрүү -500 м ,1 миэстэ -Филипп Матвеев ,2 миэстэ Саша Никаноров ,3 миэстэ Арчылан Турантаев ,Кыл мээчиги быраҕыы 1 миэстэ Филипп Матвеев ,2 миэстэ Саша Никаноров,3 миэстэ Игнат Протопопов ,Мас тардыһыыта ,1 миэстэ Филипп Матвеев ,2 миэстэ -Игнат Протопопов ,3 миэстэ Саша Никаноров ,Үс төгүл үс (ыстаҥа),1 миэстэ Филипп Матвеев -23,59,2 миэстэ Саша Никаноров -22,89 ,3 миэстэ Арчылан Турантаев -21,90 ,Бэрэбинэ сүгүүтэ ,1 миэстэ Саша Никаноров -255м,2 миэстэ Арчылан Турантаев -230,54 м,3 миэстэ Игнат Протопопов -210м.Хапсаҕай 1 миэстэ Саша Никаноров ,2 миэстэ Филипп Матвеев ,3 миэстэ Вася Турантаев ,
Уопсай түмүккэ 1 миэстэни Филипп Матвеев ылан бастакы күөҥҥэ таҕыста ,"Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа Аммосов Иван Петрович" аатыгар турбут "Учур" маҥаһыынын сертификатынан наҕараадаланна,
2 миэстэни Саша Никаноров ылан "Улэ Тыыл ветераннара Аргунов Петр Васильевич уонна Татьяна Тихоновна" анал бириистэрин сиэннэрэ Аргунов С.В туруорбут анал бириистэринэн наҕараадаланна ,
3 миэстэни ылбыт Арчылан Турантаев ,"Аҕа дойду Улуу сэриитигэр сырдык тыынын толук уурбут буойун Егоров Николай Петрович-Боотуон" сырдык аатыгар турбут анал бирииһинэн наҕараадаланна.
Дьэ ити курдук биһиги 2 Байаҕантайдар Улуу Кыайыыны уруйдаан ,биир дойдулаахпыт И.С.Колодезников -95 сааһын көрсөн уонна киэн туттан ааттыыр Колодезниковтар дьиэ -кэргэттэрин кэпсээн ,ыһыахпытын, алгыспытын, оһуохайбытын – араас дорҕоон көмөтүнэн бэриллэр, ис туругу арыйар, айылҕаны кытта ситимниир ньымаларбытын сөргүтэн, бары холбоһон, арахсыбакка, өбүгэ баайын -дуолун, саха итэҕэлин үрдүктүк тутан бэлиэтээн аастыбыт.
Ыьыахтаан диэбиттии халлааммыт кытары халлан , ардаҕын тохтотон алы гынна ...
